🎆 8 Sınıf Besin Zinciri Ve Enerji Akışı

Besinzinciri aynı zamanda canlıların beslenmedeki amacı olan enerji akışı için de gereklidir. Yani aslında besin zincirleri canlılar arasındaki beslenme ilişkisinin yanında enerji akışını da gösterir. Besin zincirleri; Üreticiler, Aşağıdakibağlantılardan 2018-2019 ve 2019-2020 öğretim yılı merkezi sınav örnek sorularının 8.Sınıf 6. Ünite 1.Bölüm: Besin Zinciri ve Enerji Akışı bölümüne ait örnek sorularını indirebilirsiniz. Örnek soruların cevap anahtarı indirme linkinin hemen altında yer almaktadır. NOT: MAYIS 2021 MEB ÖRNEK SORULARI 8 sınıf fen bilimleri enerji dönüşümleri ve çevre bilimi 6. ünitede yer alan konudur. 2022-2023 eğitim yılına uygun olarak paylaşılan 8. sınıf enerji dönüşümleri ve çevre bilimi testlerini cevap anahtarlı olarak hemen indirebilirsiniz. Konuyla ilgili ünite değerlendirme testleri, çıkmış sorular, kazanım testleri de BuSlaytla; Ekosistemi oluşturan unsurları ve besin zincirinin işleyişini ve ekosistemlerin devamlılığında enerji akışı ve madde döngüsünün önemini öğreneceksiniz. Slayt hazırlanırken yararlanılan kaynaklar: Meb Coğrafya 11 Ders Kitabı 2019. Aşağıdaki önceki slayt görseline tıklayarak bir önceki konuya ait olan 6 ÜNİTE: ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ. 1. Bölüm: Besin Zinciri ve Enerji Akışı Etkinliği Sayfa ; Fotosentezin Önemi Etkinliği Sayfa 160-161-162 Cevapları; Fotosentez Hızını Etkileyen Faktörler Etkinliği Sayfa 163 Cevapları; Solunumun Canlılar İçin Önemi Etkinliği Sayfa 164-165-166 Cevapları SınıfEkosistemin Bileşenleri, Beslenme Şekilleri ve Ekolojik Kavramlar #3 test ve sınav soruları çözümleri ile birlikte 2021 biyoloji YKS (TYT ve AYT) müfredatına en uygun şekilde hazırlanmıştır. Ekosistemde normal şartlar içerisinde gerçekleşen besin zinciri veya enerji aktarımı ile ilgili olarak aşağıdakilerden 8 Sınıf Fen Bilimleri Besin Zinciri ve Enerji Akışı Testleri Yükleniyor,Lütfen Bekleyiniz! Detaylı Arama RSS Facebook Youtube Dosya Paylaş İletişim Mobil Sürüm Site Eğitim ve Öğretimcilerin Sitesi Testler İlkokul Testleri 1. Sınıf Testleri 1. Sınıf Matematik Testleri 1. Sınıf Türkçe Testleri 1. Sınıf Hayat Bilgisi Testleri 2. Sınıf Testleri 2. Besinzinciri sayesinde ottaki enerji kartala kadar ulaşır. Besin zincirinde bir canlının yok olması diğerlerini etkiler. örneğin kurbağanın yok olması yılanların besinlerini azaltırken çekirgeler için olumlu bir durumdur. Besin zincirinde üreticilerden tüketiciler gidildikçe enerji azalır. 10 Sınıf Biyoloji 3. Ünite Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları, 1. Ekosistemlerde enerjinin tek yönlü akışı söz konusudur. Maddeler; azot, karbon, Karasal ve sucul ortamların besin zincirleri birbirinden farklıdır. Besin zincirleri birbiri ile bağlantılıdır, kesin sınırlarla ayrılmaz. 8 Sınıf Fen Bilimleri Soru Bankası - PASS. Mevsimler ve İklim İklim ve Hava Hareketleri DNA ve Genetik Kod Kalıtım Modifikasyon–Mutasyon Adaptasyon Biyoteknoloji Katı Basıncı Sıvı Basıncı Besin Zinciri ve Enerji Akışı - Test 1 D 1, 2, 3 ve 4. canlıların ölümünden sonra ayrıştırıcılar görev alır. E) Bu besin zincirinde biyolojik birikimin en çok olduğu canlı 3’tür. 9. Ekosistemdeki madde ve enerji akışıyla ilgili aşağı-daki yargılardan hangisi doğru değildir? A) Biyosferde enerji akışı tek yönde üreticilerden tüketi- Kategoriler 8. Sınıf Fen Bilimleri Testleri, Fen Bilimleri Testleri, Testler. Bu yazımızda 8. Sınıf Fen Bilimleri Besin Zinciri ve Enerji Akışı konusu ile ilgili online testler bulabilirsiniz. Testleri çözmeden önce Besin Zinciri ve Enerji Akışı ders XWTM. Bu yazımızda sizlere LGS Fen Bilimleri konusu olan aynı zamanda 8. sınıf konuları arasında yer alan Besin Zinciri ve Enerji Akışı hakkında bilgilendireceğiz. Besin Zinciri ve Enerji Akışı Besin Zinciri Enerji Akışı Besin Zinciri Bir komünite içinde, enerjinin taşınabileceği organizmalar dizisine besin zinciri, karmaşık olarak birbirine girmiş çok sayıda besin zincirinin tümüne besin ağı denir. Besin zinciri hangi hayvanın hangi hayvanı yediğini ve sonuçta nasıl insana gelene kadar büyüdüğünü gösterir. Besin zincirinde canlılar üreticiler tüketiciler ve çürükçüller olarak sınıflandırılır. Üreticiler bitkiler, tüketiciler hayvanlar ve insanlar, çürükçüller ise besin artıklarını ve üreticilerin kalıntılarını yiyerek temizleyen ve toprağa karışmasını sağlayan bakterilerdir. Besin zinciri aynı zamanda hayvanların sınıflanmasında ve hangi hayvanın hangisiyle besleneceğinin tespit edilmesinde etkilidir. Bu sayede hangi hayvanın neslinin tükendiği durumlarda besin zincirinin etkileneceği veya hangi hayvanın hangisini yiyeceği bilineceği için hayvansal planlamanın yapılması kolaylaşacaktır. Canlıların Beslenme Şekilleri Canlılar besinlerini elde etme şekline göre ototrof, heterotrof ve hem ototrof hem heterotrof olmak üzere üç gruba ayrılır. Ototrof Canlılar İnorganik maddelerden organik madde sentezleyebilen canlılardır. Ototrof canlılar kullandıkları enerji kaynağına göre ikiye ayrılırlar. Fotosentetik Ototroflar Güneşten gelen enerjiyi kullanarak organik madde sentezi yaparlar. Klorofil taşıyan bu organizmalar güneş enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürerek organik besin sentezini gerçekleştirirler. Yeşil bitkiler, öglena, algler ve bazı bakteriler örnek olarak verilebilir. Kemosentetik Ototroflar Organik besin sentezi için kimyasal enerjiye ihtiyaç duyarlar. Bu kimyasal enerjiyi amonyak, nitrit, demir gibi inorganik maddelerin oksidasyonundan elde ederler. Demir, nitrit, nitrat, kükürt bakterileri örnek olarak verilebilir. Heterotrof Canlılar Besinlerini dış ortamdan hazır olarak alırlar. Besinlerini alma biçimlerine göre üç grupta incelenirler. Holozoik Beslenenler Besinlerini katı parçacıklar halinde alıp sindirim organlarında sindirebilen canlılardır. Sindirim sistemleri, duyu organları, kas ve sinir sistemleri gelişmiştir. Aldıkları besin türüne göre otçul geviş getiren memeliler. kemirgen memeliler gibi, etçil aslan, kaplan gibi. hem otçul hem etçil ayı, domuz gibi olarak gruplandırılırlar. Çürükçül Beslenenler Saprofitlik Sindirim enzimlerini hücre dışına salgılayıp ölü organizmaları yapıtaşlarına kadar parçalayıp, monomer halinde hücreye alırlar. Örnek Maya mantarları ve bazı bakteriler. Birlikte Yaşama SimbiyozlukFarklı türe ait iki canlının birlikte yaşaması ve beslenmesidir. Yararlı birlikler ve zararlı birlikler olmak üzere iki grupta incelenir. Enerji Akışı Besin zincirindeki canlılar birbirleriyle beslenirken organik madde ile birlikte enerji de zincirin diğer üyelerine aktarılır. Buna enerji akışı denir. Besin zincirindeki enerji akışı üreticiden tüketiciye doğru tek yönlüdür. Ancak bu akış sırasında enerjinin ancak %10’u diğer halkaya iletilmektedir. Buna %10 yasası denir. -Bu durumun nedenleri Canlılar enerjinin bir kısmını metabolik faaliyetlerinde hareket, biyosentez, hücre bölünmesi vb. kullanmakta, bir kısmı ısı olarak açığa çıkmakta bir kısmı da sindirilmeyen besinler içinde atılmaktadır. Örneğin; tırtılın tükettiği bitkisel besinlerin 50 kcal si atıklar, 35 kcal si enerji hücresel solunum için harcamaktadır. Büyümeye katılan yani kendisi ile beslenen bir başka canlıya aktarabildiği 15 kcal dir. Aldığı enerjinin %15 ini biyokütle olarak depolayıp besin zincirinin bir sonraki halkasına aktarılmaktadır. LGS Fen Bilimleri için Tıklayınız 6. Ünite Enerji Dönüşümleri ve Çevre Bilimi ==> Besin Zinciri ve Enerji Akışı Kazanımlar Besin Zinciri ve Enerji Akışı Önerilen Süre 2 ders saati Konu / Kavramlar Besin zinciri, besin ağı, üretici, tüketici, ayrıştırıcı, ekoloji piramidi, biyolojik birikim Besin zincirindeki üretici, tüketici, ayrıştırıcılara örnekler verir. a. Parazit besin zincirlerine değinilmez. b. Ekoloji piramitlerinde enerji aktarımı, vücut büyüklüğü, birey sayısı ve biyolojik birikim vurgulanır. A- Besin zinciri Bütün canlıların yaşamsal faaliyetleri için enerjiye ihtiyacı vardır. Canlılar enerji ihtiyacını besinlerle karşılar. Bütün enerjilerin kaynağı güneştir. Güneş ışınları ile gelen enerji fotosentez olayı ile besinlere aktarılır. Canlılar bu enerjinin bir kısmını kullanır, bir kısmını depo eder. Besin zinciri sayesinde bir canlıdan diğer canlıya vücudunda depo ettiği bu enerji aktarılır. Canlılar arasındaki beslenme ilişkilerini gösteren zincire besin zinciri denir. Örnek Ot → Çekirge → Kurbağa → Yılan → Kartal Besin Zincirinin Önemi Besin zincirinde bulunan canlıların azalması diğer canlıları etkiler. Örnek Buğday → Fare → Yılan → Kartal Yılan farelerle beslenmektedir. Yılan sayısında meydana gelecek azalma fare sayısını artırır. Fare sayısındaki artış, buğday sayısını azaltır. Yılan sayısındaki azalma kartal sayısını da azaltır. Beslenme şekillerine göre canlılar üretici, tüketici ve ayrıştırıcı olarak üçe ayrılırlar. 1. Üretici canlılar Ototroflar Kendi besinini kendi yapan canlılardır. Üretici canlılar inorganik maddeler ve güneş enerjisi ile organik maddeye çevirerek besin üretir. Üretici canlılar güneş enerjisindeki enerjiyi kimyasal enerjiye dönüştürür. Üretici canlılarda fotosentez olayının gerçekleştiği klorofil bulunur. Besin zincirinin ilk basamağında her zaman üreticiler vardır. Üretici Canlılar Bitkiler Mavi-yeşil algler Su yosunu Siyano bakteriler Öglena üretici canlılardır. Bazı planktonlar Bitkisel planktonlar 2. Tüketici canlılar Heterotroflar Besinlerini dışarıdan hazır olarak alan canlılardır. İnsanlar ve hayvanlar tüketici canlılardır. Tüketiciler etçil, otçul, hem otçul hem etçil olmak üzere üç çeşittir. Koyun, inek, keçi, zürafa, tavşan, geyik, eşek otçul canlıdır. Kurt, akbaba, kartal, aslan, kedi, kurbağa etçil canlıdır. Ayı, insan, fare, tavuk, kurbağa, serçe, kaplumbağa hem otçul hem etçil hepçil canlıdır. 3. Ayrıştırıcılar Saprofit, çürükçül Ayrıştırıcılar bazı bakteri ve mantarlardır. Küf mantarı, şapkalı mantar, maya mantarı Ölü canlılar ve canlı atıklarını parçalayarak beslenirler. Bu sayede canlıların toprağa karışmasını sağlar. Madde döngüsü tamamlanmış olur. Ayrıştırıcı canlılar da tüketicidir.Hazır beslenir. Besin zincirinin her basamağında bulunur. B- Ekoloji Enerji piramidi Besin zincirinin en alt basamağından başlayarak dikey dizilmesiyle ekoloji enerji piramidi oluşur. Ekoloji Piramidi 1. dereceden tüketiciler kesinlikle etçil olamaz. 2. ve 3. dereceden tüketiciler kesinlikle otçul olamaz. Ekoloji piramidinin özellikleri Aşağıdan yukarıya doğru Aktarılan enerji azalır Yaklaşık %10 u aktarılır Biyokütle azalır. Canlıların toplam kütlesi Canlıların vücudunda biriken zehir miktarı biyolojik birikim artar. Canlı sayısı azalır. Canlı büyüklüğü artar.Canlı kütlesi artar. Not Canlı sayısı ve canlı büyüklüğündeki değişmeler genel olarak verilmiştir, azaldığı durum olabilir. Oluşturulma Tarihi Ağustos 25, 2020 03258. Sınıf Fen Bilimleri Besin Zinciri ve Enerji Akışı konu anlatımında besin zincirinin ne olduğunu araştırmak, besin piramidinin nasıl oluşturulduğunu öğrenmek, canlılar arası besin zincirinin ne denli bir önem arz ettiğini belirtmek ve enerji akışı unsurlarını belirlemek için detaylıca hazırlanan yazımızı, sizin için zinciri, canlılar arasında yaşadıkları ekosistem modellerine göre oluşturmuş olan besin beslenme yapısını ifade etmektedir. Besin Zinciri Nedir? Doğada sürekli olarak canlılar arasında bir etkileşim durumu hakimdir. Bu etkileşimden doğan sorunlar genellikle besin zincirinde meydana gelen değişiklikler çerçevesinde kendini belli etmektedir. Bu yüzden besin zincirinin yaşamamızda büyük bir önemi vardır. Herhangi bir bölgede yaşayan canlı veya cansız tüm varlıkların oluşturdukları sisteme ekosistem adı verilmektedir. Canlı organizmaların ekosistemleri dahillerinde oluşturmuş oldukları dolaylı veya doğrudan besin yapıları, besin zincirini ifade eder. Bu sebeple, canlılar arasında yaşanan bu ilişki etkileşimi besinler aracılığıyla gerçekleşmektedir ve gerçekleşen besin alışverişi ortaya enerji akışını çıkarmaktadır. Besin zinciri, kendi içinde bir besin tabakasını; Üretici, tüketici ve ayrıştırıcı mantarlar, bakteriler olmak üzere üç farklı grup üzerinden oluşturmaktadır. Besin kaynağın her zaman en önemli kaynağı güneştir ve zincir basamağının en alt katında üretici halkası bulunmaktadır. Güneş enerjisinden yararlanarak kendi besin kaynaklarını üreten üreticilerden sonra bir üst basamakta tüketici grubu gelmektedir. Tüketiciler kendi içlerinde birincil tüketici, ikincil tüketici ve üçüncül tüketici gibi üç ayrı yapıya ayrılmaktadır. Birinci dereceden tüketiciler besin piramidinde otçul olarak sınıflandırılmakta ve üretici basamağından sonra gelmektedir. İkinci dereceden tüketiciler etçil olmakla birlikte hiçbir şekilde otçul beslenmeyen canlılardır. Üçüncü dereceden tüketiciler ise piramidin en üst basamağında yer alan hepçil yapıya sahip canlılardır. Zincirin en son basamağında insanlarda bulunmaktadır. Ayrıştırıcı grubu da her besin zincirinde gerçekleşen etkileşimden yararlanabilme özelliğine sahip canlı Canlılar Ototroflar olarakta bilinen bu canlı türü, güneş enerjisiyle kendi besin yapısını oluşturabilen, bunun dışında güneş enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürerek, inorganik madde bileşenlerini organik maddeye çeviren, besin zincirinin en alt basamağında yer alan ve son olarak da, fotonsez olayıyla yapısında klorofil bulunduran canlı yapısını temsil etmektedir. Bitkiler, su yosunu olarakta bilinen mavi-yeşil algler, öglena, bitkisel planktonlar ve siyona bakterileri üretici kategorisinde Canlılar Heterotroflar olarakta bilinen tüketici canlılar, birincil, ikincil ve üçüncül tüketici grubuna sahip, besin ihtiyacını dışarıdan sağlayan canlıları ifade etmektedir. İçinde insan ve hayvan canlı sınıfını bulunduran bu zincir halkası, otçul, etçil ve hem otçul, hemde etçil olmak üzere üç ayrı besin ağına sahiptir. İnsan, koyun, inek, kurbağa, kedi, zürafa, aslan gibi tüketici zinciri geniş olan canlı Mantarlar, Bakteriler Saprofit ve çürükçül adıyla da bilinen bu zincir yapısı, daha çok mantar ve bakteriler üzerinden çoğalmakta ve gelişme göstermektedir. Doğaya salınmış olan ölü canlı yapı ve atıklarından beslenme ihtiyacını karşılayan ayrıştırıcılar, besin zincirinin her basamağına dahil olabilen, madde döngüsünü tamamlamış tüketici canlılardır. Ayrıştırıcıların bir diğer özelliği de, doğadan aldıkları hazır besinleri parçalayarak, tekrardan toprak aracılığıyla doğaya kazandırmalarıdır. Besin Piramidi Besin piramidinde yer alan tüketici canlı grupları, beslenme düzenleri itibariyle hem etçil, hem de otçul olabildikleri için kendi ekosistemlerinde ya da yakın etkileşimli diğer sistemlerle iç içe geçmiş yeni bir besin zinciri oluşturabilmektedir. Bu yüzden birden çok zincir yapısıyla birleşen piramit yapıları, besin ağı olarak tanımlanmaktadır. Dünya üzerinde yaşayan tüm canlı grubu bu besin ağına bağlı olmakla birlikte, var oldukları ekosistem çevresinde beslenme ilişkisini düzenlemektedir. Besin piramidini her bir basamağında yer alan canlı grupları, beslenme etkileşimini gerçekleştirdiği sırada enerjide besin yoluyla beslenme basamağı boyunca üreticilerden tüketicilere doğru aktarılmaktadır. 8. Sınıf Fen Bilimleri Besin Zinciri ve Enerji Akışı TEST - 11. Üretici grubundaki canlılarla ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A. Besin zincirinin ikinci halkasında bulunurlar. B. Su yosunları ve bazı bakteriler üretici grubunda yer alır. C. Kendi besinlerini kendileri üretirler. D. Yeşil bitkiler, üretici canlılar grubundadır. Doğru Cevap "A" Besin zincirinin ikinci halkasında bulunurlar. Cevabı Göster Doğru Cevap "A" Besin zincirinin ikinci halkasında bulunurlar. Soru Açıklaması 2. Aşağıda bazı canlılar canlıların üretici ve tüketici olanları aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir? A. Üretici canlılar I, II – Tüketici canlılar III, IV B. Üretici canlılar II, III – Tüketici canlılar I, IV C. Üretici canlılar II – Tüketici canlılar I, III, IV D. Üretici canlılar II, IV – Tüketici canlılar I, III Doğru Cevap "C" Üretici canlılar II – Tüketici canlılar I, III, IV Cevabı Göster Doğru Cevap "C" Üretici canlılar II – Tüketici canlılar I, III, IV Soru Açıklaması 3. Bir besin zincirinde bulunan tüketici canlılar ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A. Birinci dereceden tüketiciler, üreticilerle beslenir. B. Ot, et veya hem ot hem de etle beslenebilenleri vardır. C. Üreticilerin artması birinci dereceden tüketicilerin sayısının artmasına neden olur. D. İkinci dereceden tüketiciler besin zincirinin ikinci basamağında yer alır. Doğru Cevap "D" İkinci dereceden tüketiciler besin zincirinin ikinci basamağında yer alır. Cevabı Göster Doğru Cevap "D" İkinci dereceden tüketiciler besin zincirinin ikinci basamağında yer alır. Soru Açıklaması 4. Yukarıda verilen besin zincirinde yer alan X canlısı ile ilgili olarak,I. Kendi besinini kendisi üretebilen üretici bir Bakteri veya mantar Madde ve enerji akışının devamlılığı için hangileri söylenebilir? A. Yalnız I B. I ve II C. II ve III D. I, II ve III Doğru Cevap "C" II ve III Cevabı Göster Doğru Cevap "C" II ve III Soru Açıklaması 5. Yukarıda verilen besin ağındaki canlılardan hangileri birinci dereceden tüketicidir? A. 1 ve 6 B. 2 ve 3 C. 4 ve 5 D. 4 ve 6 Doğru Cevap "B" 2 ve 3 Cevabı Göster Doğru Cevap "B" 2 ve 3 Soru Açıklaması 6. Bu besin ağı ile ilgili,I. Fare, çekirge ve tavşan otçul Sincap, hem otçul hem Kartal, sadece tavşanla Serçe, çekirgeyle; çekirge de çimenle hangileri doğrudur? A. I ve II B. II ve III C. III ve IV D. I, II ve IV Doğru Cevap "D" I, II ve IV Cevabı Göster Doğru Cevap "D" I, II ve IV Soru Açıklaması 7. Aşağıda bir besin zinciri besin zincirindeki kertenkelelerin sayısının azalması sonucu;I. ot,II. çekirge,III. şahincanlılarından hangilerinin sayısında artış olması beklenir? A. Yalnız I B. Yalnız II C. I ve III D. I, II ve III Doğru Cevap "B" Yalnız II Cevabı Göster Doğru Cevap "B" Yalnız II Soru Açıklaması 8. Yukarıda bir besin zinciri besin zincirinde verilen canlılarla ilgili,I. Bitkiler kendi besinlerini kendileri üretir. II. Horozlar bitkileri yiyerek Baykuş, yılan ve tilki hayvanlarla hangileri doğrudur? A. Yalnız I B. Yalnız III C. I ve II D. I, II ve III Doğru Cevap "D" I, II ve III Cevabı Göster Doğru Cevap "D" I, II ve III Soru Açıklaması 9. Yukarıda bir besin piramidi örneği besin piramidi ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez? A. Bitkilerden kurda doğru aktarılan enerji miktarı artar. B. Bitkilerin sayıca azalması ile koyun ve kurtların sayısı da azalır. C. Koyun ve kurt besin piramidinin tüketici canlılarıdır. D. Bu besin piramidinin tüm basamaklarında ayrıştırıcı canlılar yer alır. Doğru Cevap "A" Bitkilerden kurda doğru aktarılan enerji miktarı artar. Cevabı Göster Doğru Cevap "A" Bitkilerden kurda doğru aktarılan enerji miktarı artar. Soru Açıklaması 10. Aşağıdaki grafikte bir ekoloji piramidinde bulunan canlıların birey sayısı göre, numaralandırılmış canlıların üreticiden tüketiciye doğru sıralanışı hangi seçenekte doğru verilmiştir? A. I – III – II – IV B. II – IV – III – I C. III – II – IV – I D. IV – II – III – I Doğru Cevap "A" I – III – II – IV Cevabı Göster Doğru Cevap "A" I – III – II – IV Soru Açıklaması TEST BİTTİ. CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ. TEST HAKKINDA YORUM YAPABİLİRSİNİZ. Kazanımlar Besin Zinciri ve Enerji Akışı Önerilen Süre 4 ders saati Konu/Kavramlar Besin zinciri, üretici-tüketici-ayrıştırıcı, fotosentez ve önemi, fotosentez denklemi, solunum Besin zincirindeki üretici-tüketici-ayrıştırıcı ilişkisini kavrar ve örnekler verir. Bitkilerde besin üretiminde fotosentezin önemini kavrar ve fotosentezin nasıl gerçekleştiğini açıklar. Fotosentezin yapay ışıkta da meydana geldiği vurgulanır. Canlılarda solunumun önemini kavrar ve solunumun nasıl gerçekleştiğini açıklar. a. Fotosentez ve solunumun kimyasal denklemine girilmez. b. Bitkilerin gece ve gündüz solunum yaptığına değinilir. c. Oksijenli ve oksijensiz solunum, evrelerine girilmeden verilir fakat açığa çıkan enerji miktarları sayısal olarak belirtilmez. Besin Zinciri ve Enerji Akışı Bütün canlıların yaşamsal faaliyetleri için enerjiye ihtiyacı vardır. Canlılar enerji ihtiyacını besinlerle karşılar. Bütün enerjilerin kaynağı güneştir. Güneş ışınları ile gelen enerji fotosentez olayı ile besinlere aktarılır. Canlılar bu enerjinin bir kısmını kullanır, bir kısmını depo eder. Besin zinciri sayesinde bir canlıdan diğer canlıya vücudunda depo ettiği bu enerji aktarılır. Besin enerji piramidi Besin zincirinin en alt basamağından başlayarak dikey dizilmesidir. Besin piramidinin özellikleri Aşağıdan yukarıya doğru Aktarılan enerji azalır Yaklaşık %10 u aktarılır Biyokütle azalır. Canlıların toplam kütlesi Canlıların vücudunda biriken zehir miktarı artar. Canlı sayısı azalır. Canlı büyüklüğü artar.Canlı kütlesi artar. Besin zinciri Ekosistemde bulunan canlıların birbirini tüketmesi ile oluşan zincirdir. Örnek Ot –> Çekirge –> Kurbağa –> Yılan –> Kartal Besin zincirinde canlılar üretici, tüketici ve ayrıştırıcı olarak üçe ayrılırlar. 1. Üretici canlılar Ototroflar Kendi besinini kendi yapan canlılardır. Bitkiler, mavi-yeşil algler, siyano bakteriler, öglena ototrof canlılardır. Üretici canlılar inorganik maddeler ve güneş enerjisi ile organik maddeye çevirerek besin üretir. Üretici canlılar güneş enerjisindeki enerjiyi kimyasal enerjiye dönüştürür. Besin zincirinin ilk basamağında her zaman üreticiler bulunur. 2. Tüketici canlılar Heterotroflar Besinlerini dışarıdan hazır olarak alan canlılardır. İnsanlar ve hayvanlar tüketici canlılardır. Tüketiciler etçil, otçul, hem otçul hem etçil olmak üzere üç çeşittir. 3. Ayrıştırıcılar Saprofit, çürükçül Ayrıştırıcılar bazı bakteri ve mantarlardır Küf mantarı, şapkalı mantar, maya mantarı. Ölü canlılar ve canlı atıklarını parçalayarak beslenirler. Bu sayede canlıların toprağa karışmasını sağlar. Madde döngüsü tamamlanmış olur. Ayrıştırıcı canlılar da tüketicidir. Üreticilerden tüketicilere doğru gidildikçe aktarılan besin enerji miktarı azalmaktadır. Her basamakta enerji %10 aktarılır. Enerjinin büyük bir kısmı yaşamsal faaliyetlerde kullanılmaktadır. Canlı yapısında çok az bir kısmı depo edilmektedir. Fotosentez Karbondioksit + Su ======> Besin + Oksijen Fotosentez Üreticilerin klorofilinde güneş enerjisi yardımıyla su ve karbondioksit kullanarak, besin ve oksijen üretilmesine fotosentez denir. Fotosentez yapan canlılar Yeşil bitkiler, öglena, mavi-yeşil algler, siyano bakteriler. Fotosentezde oksijenin kaynağı sudur. Besinin kaynağı karbondioksittir. Fotosentezi etkileyen faktörler 1. Karbondioksit Fotosentez için karbondioksit olmalıdır. Karbondioksitin artması fotosentez hızını artırır. Ancak belirli bir noktadan sonra hız artmaz. 2. Su Fotosentez için bitkinin yeterli miktarda su alması gerekir. 3. Işık Fotosentez de ışığın çok kaliteli olması gerekir. Yapay ışık kaynaklarında da fotosentez yapılabilir, fakat çok fazla ışığa ihtiyaç vardır. Işığın miktarının artması fotosentezi artırır. Belirli bir noktadan sonra hızı etkilemez. Fotosentez en hızlı mavi ve mor ışıkta, en yavaş yeşil ışıkta gerçekleşir. 4. Sıcaklık Fotosentez için en uygun sıcaklık 25-30 °C arasıdır. Sıcaklığın artması ya da azalması hızı azaltır. Fotosentez ürünleri Fosil yakıtlar, ahşap ürünler, kağıt, kumaş, ilaç, plastik ürünler fotosentezle oluşmaktadır. Solunum Solunum Canlıların besin maddelerini parçalayarak enerji elde etmesidir. Solunum olayı ile besin glikoz parçalanarak enerji ATP ye aktarılır. Oksijenli solunum Besinin oksijen kullanılarak yakılmasıdır. 38 ATP üretilir. Bu olay mitokondri de gerçekleşir. C6H12O6 + 6O2 =======> 6CO2 + 6H2O Besin + Oksijen ======> Karbondioksit + Su Oksijensiz solunum Fermantasyon Besinin oksijen kullanılmadan parçalanmasıdır. Bu olay sitoplazmada gerçekleşir. 2 ATP üretilir. Solunum sonucunda etil alkol, laktik asit ya da asetik asit üretilir. Maya hücreleri, bazı bakteriler ve zorunlu durumlarda bitki ve hayvan hücrelerinde de görülür.

8 sınıf besin zinciri ve enerji akışı